Formaty papieru. Poznaj te, które są najbardziej popularne

Projektując produkt poligraficzny skupiamy się głównie na formacie netto (po obcięciu) oraz brutto (wraz ze spadami) naszego projektu graficznego. Z formatem projektu wiąże się także format papieru, na jakim będzie on drukowany. Warto mieć świadomość, co oferuje rynek poligrafii i papiernictwa w tej kwestii. Z nami dowiesz się, jakie są dostępne na rynku formaty papieru oraz dlaczego należy je znać. Zapraszamy do przeczytania naszego artykułu.

Format arkusza papieru

Standardowe rozmiary arkusza papieru stosowane są powszechnie w drukarniach. Standaryzacja pozwala na optymalne zarządzanie polem zadruku i rozkład użytków na arkuszu papieru, tak aby minimalizować straty materiałowe i nie zanieczyszczać niepotrzebnie środowiska naturalnego odpadem powstałym w wyniku produkcji poligraficznej. Drukarnie zamawiają pod konkretne zlecenie klienta papier lub karton w papierni, w której jest on magazynowany. Dostępność papieru zależy od wielu czynników, często ze sobą powiązanych. Czasami pojęcie formatu arkusza jest stosowane także do wyrobów niepapierowych, np. offsetowych form drukowych.

Popularność formatów

Arkusze papieru dzielimy na tzw. formaty pełne (B1/A1) oraz półformaty (B2/A2). To one cieszą się największą popularnością wśród przemysłu poligraficznego. Wykorzystuje się je do druku przemysłowego dziełowego, akcydensowego i periodycznego. Możemy na nich drukować zarówno druki plano, druki luźne, jak i wielostronicowe publikacje. Wszystkie inne formaty to formaty traktowane jako pośrednie. W poligrafii mamy także do czynienia z formatami, które są specjalnie podcinane z uwagi na potrzeby technologiczne maszyn.

Znormalizowane formaty arkuszy papieru (według normy ISO 216)

Podstawowa w Polsce norma arkuszy papieru PN-EN ISO 216:2009 jest zgodna z międzynarodową normą ISO 216. Najbardziej znanym formatem tego rodzaju jest format A4 (210x297mm), w którym zazwyczaj występują dokumenty biurowe. Norma ta pierwotnie została stworzona przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny. Norma ISO 216 definiuje dwa szeregi formatów: A oraz B, natomiast format C stosowany jest głównie do kopert – jest on zdefiniowany w normie ISO269.

Formaty szeregu AW formacie A stosunek krótszego boku do dłuższego jest zawsze jak 1 do √2 (tj. jak bok kwadratu do jego przekątnej), aczkolwiek z zaokrągleniem do pełnych milimetrów. Taki stosunek długości boków powoduje, że po złożeniu arkusza na pół krótszymi bokami do siebie uzyskuje się dwa arkusze, o takiej samej proporcji boków, jak arkusz wyjściowy. Rozmiary formatu A0 są tak dobrane, aby jego powierzchnia wynosiła 1 m². Kolejne formaty z tej serii są tworzone przez dzielenie arkuszy w połowie ich dłuższego boku. Stąd format A1 jest połową A0, A2 połową A1 itd., jednak zawsze z zaokrągleniem do pełnych milimetrów.

Formaty szeregu B

Wymiary formatów B są średnią geometryczną z dwóch pośrednich wymiarów A (zatem i ich proporcje są jak 1 do √2), z zaokrągleniem do pełnych mm, np. wymiary boków B1 są średnią geometryczną z boków A1 i A0.

Formaty szeregu C

Głównym przeznaczeniem formatów szeregu C są koperty. W tym przypadku numeracja obok litery informuje nas o tym, jakiego rodzaju arkusz formatu A można zmieścić w kopercie. Np. do koperty C4 możemy zmieścić bez składania dokument formatu A4 (210x297mm).

Istotna sprawa standaryzacji

Dzięki standaryzacji papieru możemy:

• Optymalizować koszty produkcyjne (zarówno w przypadku druków luźnych jak i publikacji)
• Wykonać impozycję elektroniczną dopasowaną pod format papieru
• Łatwo ocenić dostępność potrzebnego do produkcji papieru
• Planować produkcję poligraficzną zgodną z ogólnoświatowymi standardami

Podsumowując, najbardziej znane formaty papieru warto zanotować. Przydadzą się nam one w przypadku planowania produkcji, jak również optymalizacji kosztów i sprawdzania dostępności papieru w papierni. Standaryzacja formatów jest więc bardzo potrzebna, bo dzięki niej możemy uniknąć wielu niespodzianek i problemów technicznych.